85. Pismo do Prezydenta w sprawie ustaw godzących w interes przedsiębiorców

Pan

Andrzej Duda

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Prezydencie!

Jako organizacja promująca wolność gospodarczą i patriotyzm konsumencki, pragniemy zwrócić się do Pana Prezydenta, jako strażnika konstytucji, z prośbą o skierowanie uchwalonej przez Sejm w dniu 9 stycznia 2025 r. ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, do Trybunału Konstytucyjnego, w celu zbadania zgodności ww. ustawy z Konstytucją, w trybie kontroli prewencyjnej.

Przedstawiciele środowisk gospodarczych, w trakcie procesu legislacyjnego wielokrotnie zgłaszali swoje zastrzeżenia co do treści projektu ww. ustawy, wskazując na naruszenie zasad przyzwoitej legislacji, przede wszystkim poprzez zawarcie w nim przepisów wprowadzających opresyjne kary (do 500.000 zł) za wykroczenia, które nie zostały dostatecznie zdefiniowane. Ustawa nakłada bowiem szczególne obowiązki na eksporterów towarów objętych sankcjami, wywożonych „do państw, co do których istnieje ryzyko, że biorą udział w obchodzeniu środków ograniczających”, nie precyzując jednocześnie, o jakie konkretnie państwa chodzi (ustawa nie zawiera stosownego wykazu państw, ani delegacji dla konkretnych organów władzy wykonawczej do ogłoszenia takiego wykazu). Również Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego w swojej opinii z dnia 30.12.2024 r. nr  BSA III.021.26.2024* zwrócił uwagę, że tego typu praktyki naruszają zasady „przyzwoitej legislacji”, jednak Sejm pominął tę uwagę milczeniem. Te same zastrzeżenia co do treści ustawy powtórzyło następnie Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu RP w opinii z dnia 20.01.2025 r.** i ponownie uwagi te zostały zignorowane, tym razem przez izbę wyższą parlamentu.

Nie są to jedyne mankamenty opisywanej ustawy. I tak np. w jej art. 14a ust. 2 punkt 3 znajduje się zapis o treści: „(…) naczelnik urzędu celno-skarbowego może zażądać od osoby lub podmiotu, o których mowa w ust. 1, przedłożenia oświadczenia producenta towarów, że podjął działania w celu określenia czy towary będą używane przez użytkowników końcowych w sposób zgodny z warunkami przewidzianymi w przepisach Unii Europejskiej i może te działania udokumentować”. Zapis o tej treści nakłada na eksportera – pośrednika w handlu, niemożliwy niejednokrotnie do wykonania, obowiązek uzyskania przedmiotowego oświadczenia od producenta towaru, który przy złożonych łańcuchach dostaw zwykle nie ma żadnego interesu w tym, aby takie oświadczenie składać, jak również żadnych mocy sprawczych, aby wpłynąć na działania użytkowników końcowych w krajach trzecich.

Z kolei w art. 14a ust. 4 znajduje się przepis o treści: „Osoba lub podmiot,
o których mowa w ust. 1,
w terminie 45 dni od dnia wyprowadzenia towarów poza obszar celny Unii Europejskiej, przedkładają naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokument potwierdzający dokonanie odprawy celnej towarów z państwa przeznaczenia”. Należy zauważyć, że istnieje szereg krajów, do których sama dostawa towaru w terminie 45 dni może się okazać niemożliwa do zrealizowania z powodów obiektywnych, tj. dużych odległości, trudnych warunków żeglugowych, szczególnie w porach cyklonów i monsunów, konieczności przeładunku w obcych portach, kolejek do Kanału Panamskiego, przeładunków i oczekiwania na statki, które zajmują się transportem do mniejszych portów (tzw. „feedery”). Jako przykłady takich krajów można wskazać Australię, Nową Zelandię, Koreę, Japonię oraz inne kraje Dalekiego Wschodu, jak również niektóre kraje Ameryki Południowej, do których dostęp jest możliwy jedynie od strony Oceanu Spokojnego (np. Peru, Chile, Ekwador). Ustawa nie przewiduje tymczasem możliwości wydłużenia wspomnianego terminu ponad wskazane 45 dni. W ustawie nie przewidziano również trybu odwoławczego od decyzji Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego o nałożeniu kary, co stanowi jaskrawe naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania.

Szanowny Panie Prezydencie!

Nie ulega wątpliwości, że ustawa regulująca na poziomie krajowym temat stosowania sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś jest potrzebna, w celu zintensyfikowania walki z procederem obchodzenia tychże sankcji. Nie usprawiedliwia to jednak stanowienia prawa naruszającego zasady przyzwoitej legislacji oraz drakońskiego karania polskich eksporterów za niewywiązywanie się z obowiązków, z których niejednokrotnie, z powodów obiektywnych, wywiązać się nie mogą. Obie izby parlamentu zawiodły niestety pokładane w nich nadzieje, nie pochylając się należycie nad niedostateczną jakością ustawy, którą w dniu 23 stycznia br. przekazały Panu Prezydentowi
do podpisu. Ufamy, że Pan Prezydent, jako osoba, której jakość stanowionego
w Rzeczpospolitej Polskiej prawa była i jest zawsze szczególnie droga, postanowi upewnić się przed podpisaniem rzeczonej ustawy, czy nie jest ona sprzeczna
z konstytucją, poprzez zasięgnięcie opinii Trybunału Konstytucyjnego – o co ośmielamy się niniejszym zwrócić.

 

Z wyrazami szacunku

Zarząd Stowarzyszenia Przedsiębiorców i Rolników SWOJAK

Karol Skorek – Prezes Zarządu

Artur Szczepek – Wiceprezes Zarządu

Luiza Pieprzyk – Przewodnicząca Zespołu ds. Legislacyjnych przy SPIR SWOJAK