Stowarzyszenie Przedsiębiorców i Rolników SWOJAK od lat działa na rzecz równego traktowania przedsiębiorców, prostych zasad i uczciwego podejścia instytucji publicznych. W ostatnich miesiącach otrzymujemy coraz więcej sygnałów od naszych członków – szczególnie księgowych i właścicieli biur rachunkowych – o poważnych problemach we współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Dlatego też, w imieniu naszego członka Rady MŚP – firmy Swojak Rachunkowość 4 You prowadzonej przez Agnieszkę Sienkiewicz – wysłaliśmy oficjalne pisma interwencyjne do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz do Rzecznik MŚP Agnieszki Majewskiej. Naszym celem jest systemowa zmiana funkcjonowania ZUS-u w zakresie obsługi płatników składek.
Jak napisaliśmy w piśmie do Ministerstwa:
„Obecny model obsługi płatników w ZUS przerzuca całą odpowiedzialność za skutki błędów, opóźnień i wad systemowych na przedsiębiorców i biura rachunkowe, przy jednoczesnym braku jakiejkolwiek odpowiedzialności po stronie instytucji publicznej.”
To zdanie podsumowuje całą istotę problemu. Jesteśmy codziennie narażeni na skutki cudzych zaniedbań – błędów systemu, braku komunikacji i ignorowania głosu przedsiębiorców.
W naszych pismach wskazaliśmy szereg konkretnych problemów, które wymagają natychmiastowej reakcji ustawodawczej i organizacyjnej. Wśród nich na pierwszym miejscu stawiamy brak odpowiedzialności urzędników ZUS za udzielanie błędnych informacji – zarówno ustnie, jak i pisemnie. To prowadzi do sytuacji, w których przedsiębiorcy, działając w dobrej wierze i zgodnie z uzyskanymi instrukcjami, ponoszą finansowe konsekwencje błędów, których nie są winni.
Jak napisaliśmy do Rzecznik MŚP:
„W wielu przypadkach płatnicy działający w dobrej wierze, stosując się do błędnych wskazówek urzędu, ponoszą poważne konsekwencje finansowe.”
Odpowiedzialność po stronie urzędu? Żadna. Wszystko przerzucane jest na podatnika, płatnika, przedsiębiorcę. Na nas. A przecież urząd, szczególnie taki jak ZUS, powinien być dla obywatela wsparciem, nie źródłem niepewności i ryzyka.
Drugim istotnym problemem, który wielokrotnie podkreślaliśmy, jest brak realnych procedur kontroli jakości obsługi w ZUS. W każdej prywatnej firmie, w każdym biurze rachunkowym obowiązują standardy, nadzór, odpowiedzialność. Tymczasem w urzędzie publicznym – instytucji, która ma realny wpływ na sytuację finansową setek tysięcy obywateli – takiej kontroli brak.
„Brak realnych procedur kontroli jakości obsługi, powoływanie się na ‘działanie automatu’ w celu uniknięcia odpowiedzialności” – pisaliśmy w piśmie do Ministerstwa.
To właśnie to „działanie automatu” jest dziś jedną z najczęściej stosowanych wymówek. Gdy pytamy, kto podjął decyzję, słyszymy: „to zrobił system”. Ale przecież system ktoś zaprogramował, ktoś nim zarządza i ktoś powinien go weryfikować. Nie możemy pozwolić, by decyzje o setkach złotych kar czy odsetek były podejmowane przez bezosobowy algorytm, bez możliwości odwołania i bez wskazania odpowiedzialnego urzędnika.
Dalej – zwracamy uwagę na gigantyczne przeciążenie i przewlekłość postępowań administracyjnych. Termin 30 dni, który zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego powinien być standardem, jest dziś w ZUS fikcją.
„Nagminne przekraczanie terminów rozpatrywania spraw określonych w KPA, co skutkuje naliczaniem odsetek obciążających płatników, mimo że opóźnienie wynika z działań (lub zaniechań) ZUS.”
To nie tylko niesprawiedliwe, ale też zwyczajnie nielegalne. Przedsiębiorca nie ma wpływu na tempo pracy urzędnika. A mimo to płaci za jego opieszałość z własnej kieszeni.
Podkreślamy też problem braku kontaktu z osobą prowadzącą sprawę. To jeden z głównych zarzutów naszych członków. W dzisiejszym świecie kontakt z urzędem został zredukowany do bezosobowych infolinii, gdzie nie można uzyskać konkretnej odpowiedzi, a jedynie kolejne odwołania do „systemu”.
„Brak możliwości bezpośredniego kontaktu z osobą prowadzącą sprawę, co wydłuża czas wyjaśniania i uniemożliwia szybką korektę nieprawidłowości.”
Wielu przedsiębiorców pisze do nas, że nie wiedzą, kto rozpatruje ich wniosek, z kim rozmawiać, gdzie się odwołać. Tak nie powinno wyglądać państwo prawa.
Do tego dochodzi jeszcze chaos organizacyjny wynikający z nadmiernego rozdrobnienia wewnętrznego ZUS – wiele jednostek obsługuje jednego płatnika, co skutkuje sprzecznymi interpretacjami i opóźnieniami. W efekcie otrzymujemy decyzje wzajemnie się wykluczające, nie możemy złożyć kompletnego wyjaśnienia, a każda kolejna sprawa zaczyna się od zera.
Wszystko to prowadzi do realnych strat – nie tylko czasu i nerwów, ale też pieniędzy. System ZUS generuje dziś zbyt wiele błędów, których naprawa obciąża nas – a nie instytucję, która je popełniła.
Dlatego wystąpiliśmy z dwoma bardzo konkretnymi postulatami:
1. Wprowadzenia przepisów przewidujących odpowiedzialność urzędników ZUS za udzielanie błędnych informacji oraz skutki opóźnień w wydawaniu decyzji.
2. Wprowadzenia mechanizmu automatycznego umarzania odsetek w sytuacji, gdy błąd lub opóźnienie powstało z winy ZUS.
Nie są to żądania wygórowane. To minimum przyzwoitości i racjonalności w państwie, które chce być sprawiedliwe wobec swoich obywateli. Jeśli przedsiębiorca odpowiada za swoje błędy – to urząd również musi odpowiadać za swoje.
Nasze wystąpienia są pierwszym krokiem. Nie poprzestaniemy na tych pismach. Będziemy dalej monitorować sprawę, analizować odpowiedzi z ministerstwa i biura Rzecznika MŚP, a także planować dalsze kroki – w tym działania legislacyjne, nacisk medialny i mobilizację środowiska.
Temat jest poważny i wymaga dogłębnej analizy oraz zainteresowania – zarówno ze strony rządzących, jak i wszystkich, których dotyka ten problem. A dotyka nas wszystkich – bo ZUS jest instytucją, z którą każdy przedsiębiorca ma kontakt.
Nie chcemy więcej słyszeć, że „tak działa system”. System tworzą ludzie – i to ludzie powinni za niego odpowiadać.
